ประสิทธิผลของโปรแกรมสุขศึกษาโดยการประยุกต์ใช้ทฤษฎีความสามารถตนเองร่วมกับ แรงสนับสนุนทางสังคม ในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเพื่อลดอาการปวดหลังส่วนล่าง ของกลุ่มแรงงานนอกระบบ (ทออวน) ตำบลบ้านทุ่ม อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น

Abstract

สภาพการทำงานของผู้ประกอบอาชีพทออวนเป็นลักษณะการทำงานแบบซ้ำๆ ท่าทางการทำงานถูกจำกัดอยู่ในลักษณะท่านั่งเป็นส่วนใหญ่ จึงส่งผลให้เกิดอาการปวดหลังส่วนล่างได้ การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยกึ่งทดลองมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมสุขศึกษาโดยการประยุกต์ใช้ทฤษฎีสามารถตนเองร่วมกับแรงสนับสนุนทางสังคมในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเพื่อลดอาการปวดหลังส่วนล่างของแรงงานนอกระบบ (ทออวน) ตำบลบ้านทุ่ม อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น กลุ่มตัวอย่างที่ศึกษาเป็นแรงงานนอกระบบประกอบอาชีพทออวนที่มีอาการปวดหลังส่วนล่าง จำนวน 64 คน แบ่งเป็นกลุ่มทดลองและกลุ่มเปรียบเทียบกลุ่มละ 32 คนระยะเวลาดำเนินการ 12 สัปดาห์ กลุ่มทดลองได้รับโปรแกรมสุขศึกษา ประกอบด้วย การบรรยาย การอภิปรายกลุ่ม การเสนอตัวแบบ แจกคู่มือ การสาธิตและฝึกปฏิบัติการบริหารร่างกายแบบโยคะ การนวดแผนไทยและการประคบสมุนไพร การปฏิบัติตนในการมีอิริยาบถที่เหมาะสมในชีวิตประจำวันและการทำงาน และการออกเยี่ยมบ้านรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถาม วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการแจกแจงความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ค่าสูงสุด-ต่ำสุดและวิเคราะห์เปรียบเทียบ ความแตกต่างค่าเฉลี่ยคะแนนด้วยสถิติ Paired Sample t-test และ Independent t-test ที่ระดับนัยสำคัญ 0.05
ผลการวิจัยพบว่า หลังการทดลองกลุ่มแรงงานนอกระบบอาชีพทออวนในกลุ่มทดลองมีความรู้เกี่ยวกับอาการปวดหลังและพฤติกรรมเพื่อลดอาการปวดหลังส่วนล่าง การรับรู้ความสามารถตนเอง ความคาดหวังในผลลัพธ์ การปฏิบัติเพื่อลดอาการปวดหลังส่วนล่างสูงกว่าก่อนการทดลองและสูงกว่ากลุ่มเปรียบเทียบอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value < 0.001) และพบว่าระดับความปวดกล้ามเนื้อหลังส่วนล่างลดลงกว่าก่อนการทดลองและลดลงกว่ากลุ่มเปรียบเทียบอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value < 0.001) จากผลของโปรแกรมสุขศึกษานี้สามารถนำไปใช้เพื่อลดอาการปวดหลังส่วนล่างในแรงงานนอกระบบและสามารถประยุกต์ใช้กับกลุ่มอาชีพอื่นๆได้