การมีส่วนร่วมของราษฎรในการจัดการและการใช้ประโยชน์พื้นที่ชุ่มน้ำอ่างเก็บน้ำห้วยใหญ่ ตำบลป่าหวายนั่ง อำเภอบ้านฝาง จังหวัดขอนแก่น

Abstract

การศึกษาเรื่องนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษา การมีส่วนร่วมของราษฎรในการจัดการและการใช้ประโยชน์พื้นที่ชุ่มน้ำอ่างเก็บน้ำห้วยใหญ่ ตำบลป่าหวายนั่ง อำเภอบ้านฝาง จังหวัดขอนแก่น โดยใช้แบบสัมภาษณ์เก็บรวบรวมข้อมูลจากราษฎรจำนวน 268 ครัวเรือน ที่ได้ใช้ประโยชน์จากพื้นที่ชุ่มน้ำ ในช่วงเดือนมิถุนายน-กรกฎาคม พ.ศ. 2552 นำข้อมูลมาวิเคราะห์โดยใช้สถิติการหาค่าความถี่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่าต่ำสุดและค่าสูงสุดของข้อมูล ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน ค่า t-test และค่าไคสแควร์ (Chi-square) ผลการศึกษาพบว่า การมีส่วนร่วมของราษฎรในการจัดการพื้นที่ชุ่มน้ำ แบ่งเป็น 2 ประเด็น ประกอบด้วย การจัดองค์กรบริหารจัดการพื้นที่ชุ่มน้ำ และการอนุรักษ์ ฟื้นฟู พัฒนา และบำรุงดูแลรักษาพื้นที่ชุ่มน้ำ พบว่า ราษฎรที่เป็นสมาชิกสมาคมกลุ่มกสิกรผู้ใช้น้ำชลประทานฯ เข้าร่วมทั้ง 2 กิจกรรมหลักในระดับทุกครั้ง ได้แก่ การเข้าร่วมประชุมเพื่อคัดเลือกคณะกรรมการบริหาร การกำหนดกฎระเบียบข้อบังคับขององค์กร และ การประชาสัมพันธ์แจ้งกฎระเบียบข้อบังคับแก่สมาชิกในครัวเรือน การกำจัดวัชพืชบริเวณพื้นที่อ่างเก็บน้ำและคลองส่งน้ำ การขุดลอกตะกอนในบริเวณคลองส่งน้ำ การสละแรงงานในการปรับปรุงระบบส่งน้ำ กิจกรรมที่ราษฎรเข้าร่วมในระดับเกือบทุกครั้ง ได้แก่ การสมทบอุปกรณ์ในการกำจัดวัชพืช การแจ้งความชำรุดเสียหายและการให้ข้อเสนอแนะในการขุดลอกตะกอนในบริเวณคลองส่งน้ำและปรับปรุงระบบส่งน้ำ การจ่ายค่าปรับไหม และการกำหนดกฎระเบียบการอนุรักษ์สัตว์น้ำ กิจกรรมที่ราษฎรเข้าร่วมในระดับนานๆ ครั้ง ได้แก่ การสมทบเงินทุนเพื่อใช้ในการกำจัดวัชพืช และเงินทุนพร้อมทั้งวัสดุอุปกรณ์ซ่อมแซมปรับปรุงระบบส่งน้ำ การแจ้งเบาะแส ข้อมูลข่าวสารในการลักลอบจับสัตว์น้ำในเขตหวงห้ามหรือเขตอนุรักษ์ ให้คณะกรรมการทราบ ราษฎรที่มีขนาดพื้นที่ถือครองและจำนวนสมาชิกในครัวเรือนต่างกันมีส่วนร่วมแตกต่างกันในการจัดการพื้นที่ชุ่มน้ำในบางกิจกรรม และราษฎรที่เป็นสมาชิกสมาคมกลุ่มกสิกรผู้ใช้น้ำชลประทานฯ มีการใช้ประโยชน์ในด้านทรัพยากรน้ำจากอ่างเก็บน้ำห้วยใหญ่มากกว่า แต่ใช้ประโยชน์น้อยกว่าราษฎรที่ไม่ได้เป็นสมาชิกสมาคมกลุ่มกสิกรผู้ใช้น้ำชลประทานในประเด็น การจับสัตว์น้ำ และการเก็บผลผลิตพืชน้ำ