การศึกษาความแปรปรวนของบรรยากาศไอโอโนสเฟียร์ตามฤดูกาลในประเทศไทยโดยใช้ข้อมูลจีพีเอสในช่วงปี 2566

บทคัดย่อ

ชั้นบรรยากาศไอโอโนสเฟียร์เป็นชั้นบรรยากาศของโลกที่มีความสำคัญต่อการสื่อสาร และการระบุพิกัดตำแหน่งด้วยระบบดาวเทียม GNSS (Global Navigation Satellite System) เนื่องจากอิเล็กตรอนอิสระในชั้นบรรยากาศนี้มีผลกระทบต่อการแพร่กระจายของสัญญาณวิทยุ ทำให้เกิดการบิดเบือนหรือการสูญเสียสัญญาณได้ การศึกษาความแปรปรวนของชั้นไอโอโนสเฟียร์ จึงมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการพัฒนาระบบสื่อสารและการสำรวจและทำแผนที่ด้วยระบบดาวเทียม GNSS ในงานวิจัยนี้จึงได้ศึกษาความแปรปรวนของชั้นบรรยากาศไอโอโนสเฟียร์ในพื้นที่ประเทศไทย จากข้อมูล GNSS ในปี 2566 จากโครงข่ายสถานีฐานอ้างอิงพิกัดแบบต่อเนื่อง (Continuously Operating Reference Station, CORS) จำนวน 12 สถานีจากหน่วยงานกรมแผนที่ทหาร ผลการวิจัยชี้ให้เห็นว่าความแปรปรวนของชั้นบรรยากาศไอโอโนสเฟียร์ในประเทศไทย มีความสัมพันธ์กับภูมิภาคของประเทศและฤดูกาล  พบว่าความแปรปรวนของปริมาณอิเล็กตรอนรวมทั้งหมด (Total Electron Content, TEC) และดัชนีอัตราการเปลี่ยนแปลงของปริมาณอิเล็กตรอนทั้งหมด (Rate of Total Electron Content index, ROTI) เกิดขึ้นมากที่สุดในพื้นที่ภาคเหนือของประเทศและเกิดขึ้นสูงสุดในช่วงฤดูร้อน และช่วงเวลาที่เกิดความแปรปรวนของค่า ROTI มากที่สุดมักจะเกิดขึ้นในช่วงเวลา 19.00-23.00 น. ซึ่งผลของการศึกษาวิจัยนี้สามารถนำไปใช้ประโยชน์ในการระบุช่วงเวลาที่มีความแปรปรวนในระดับต่าง ๆ ของชั้นบรรยากาศไอโอโนสเฟียร์ในประเทศไทยและเพื่อศึกษาถึงผลกระทบต่อความแม่นยำในการระบุพิกัดตำแหน่งด้วยระบบดาวเทียม GNSS ต่อไป