กีฬา อบต. โลก: พลวัตนันทนาการชุมชนในการสร้างทุนทางสังคมและอัตลักษณ์ในบริบทชนบทของไทย
คำสำคัญ:
กีฬา อบต., นันทนาการชุมชน, สุขภาวะ, ทุนทางสังคม, การพัฒนาที่ยั่งยืนบทคัดย่อ
ในยุคที่ผู้คนแสวงหาการเชื่อมโยงทางสังคมและสุขภาวะที่สมดุล กิจกรรมกีฬาที่จัดโดยองค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) ในประเทศไทยได้กลายเป็นปรากฏการณ์ทางสังคมที่ซับซ้อน จนถูกเรียกขานโดยเยาวชนในชุมชนว่า “กีฬา อบต. โลก” ซึ่งสะท้อนทั้งความจริงจังของการแข่งขันและพลวัตของความสัมพันธ์ทางสังคมในชนบท ดังนั้นบทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) วิเคราะห์บทบาทของกีฬา อบต. ในฐานะกิจกรรมนันทนาการเชิงชุมชนที่ส่งผลต่อสุขภาวะ สังคม และวัฒนธรรม 2) ประเมินศักยภาพของกีฬา อบต. ในการเป็นกลไกเสริมสร้างทุนทางสังคมและพลวัตชุมชน 3) พัฒนาและนำเสนอกรอบแนวคิดเชิงระบบเพื่ออธิบายกีฬา อบต. ในฐานะกลไกนันทนาการเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน และ 4) เสนอแนวทางนโยบายและการจัดการที่เปิดโอกาสให้ชุมชนมีบทบาทนำในกระบวนการพัฒนา โดยอาศัยการสังเคราะห์วรรณกรรม การวิเคราะห์ภาคสนาม และกรอบแนวคิดด้านนันทนาการร่วมสมัย ผลการวิเคราะห์ชี้ให้เห็นว่า กีฬา อบต. มิใช่เพียงเวทีการแข่งขันเพื่อความบันเทิงหรือสุขภาพ แต่เป็นกลไกที่หล่อหลอมสุขภาวะองค์รวม เสริมสร้างทุนทางสังคม และธำรงอัตลักษณ์ท้องถิ่นอย่างลุ่มลึก ผ่านการสร้างพื้นที่กลางเพื่อการเรียนรู้ระหว่างรุ่น การสร้างเครือข่ายความร่วมมือ และการผลิตซ้ำวัฒนธรรมชุมชน ขณะเดียวกัน กิจกรรมนี้ยังแฝงด้วยแรงกดดันเชิงแข่งขัน ความตึงเครียดระหว่างกลุ่ม และข้อจำกัดด้านทรัพยากร ซึ่งอาจบั่นทอนความสมานฉันท์และความเท่าเทียม หากปราศจากการจัดการอย่างเป็นระบบ ดังนั้นบทความจึงนำเสนอกรอบแนวคิดเชิงบูรณาการที่ผสานสุขภาวะ ทุนทางสังคม และการพัฒนาที่ยั่งยืน ทั้งนี้เพื่อใช้เป็นเครื่องมือในการออกแบบและบริหารจัดการกิจกรรมกีฬา อบต. ให้ก้าวข้ามจากกิจกรรมท้องถิ่นประจำปีไปสู่การเป็นยุทธศาสตร์ชุมชนที่เสริมสร้างพลังพลเมืองและความเข้มแข็งของสังคมไทยในระยะยาว
เอกสารอ้างอิง
Annesi, N., Battaglia, M., & Frey, M. (2023). Sustainability in sport-related studies: a non-systematic review to increase the sports contribution to the 2030 agenda. Physical Culture and Sport Studies and Research, 98(1), 81-98. https://doi.org/10.2478/pcssr-2023-0007
Bhandari, H., & Yasunobu, K. (2009). What is social capital? A comprehensive review of the concept. Asian Journal of Social Science, 37(3), 480-510. https://brill.com/view/journals/ajss/37/3/article-p480_12.xml
Boonsiritomachai, W., & Phonthanukitithaworn, C. (2019). Residents’ support for sports events tourism development in Beach City: The role of community’s participation and tourism impacts. Sage Open, 9(2), 2158244019843417. https://doi.org/10.1177/2158244019843417
Campillo-Sánchez, J., Borrego-Balsalobre, F. J., Díaz-Suárez, A., & Morales-Baños, V. (2025). Sports and sustainable development: A systematic review of their contribution to the SDGs and public health. Sustainability, 17(2), 562. https://doi.org/10.3390/su17020562
Crisp, P. (2022). Changing Behaviours in Community Sport: A Precis of Sport Programme Practice and the Principle of Empowerment for Participants. Research Journal of Sports and Health Psychology, 4(1), 1-4. https://doi.org/10.36266/RJSHP/121
Daungsupha, K., Pansakun, N., Srisookkum, T., Manotham, M., Promma, N., Somjit, P., & Lidchiwwong, P. (2025). Physical Activity and Associated Factors Among Older Adults with Non-Communicable Diseases in Rural Northern Thailand. Universal Journal of Public Health, 13(1), 160 – 168. https://doi.org/10.13189/ujph.2025.130116
Dowling, M., Mackintosh, C., Lee, S., & Allen, J. (2021). Community sport development: managing change and measuring impact. Managing Sport and Leisure, 26(1-2), 1-6. https://doi.org/10.1080/23750472.2020.1854265
Gilbert, N., Dudfield, O., & Bull, F. (2024). Embracing community sport to promote global health. The Lancet Diabetes & Endocrinology, 12(9), 616-617. https://doi.org/10.1016/S2213-8587(24)00224-9
Hylton, K. (2010). Sport and social integration. In Routledge handbook of sports development (pp. 100-113). Routledge. https://www.taylorfrancis.com/chapters/edit/10.4324/9780203885581-11/sport-social-integration-kevin-hylton
Jarvie, G. (2011). Sport, social division and social inequality. Sport Science Review, 20(1-2), 95. http://archive.sciendo.com/SSR/ssr.2011.xx.issue-1-2/v10237-011-0049-0/v10237-011-0049-0.pdf
Kemel, P. N., Porter, J. E., & Coombs, N. (2022). Improving youth physical, mental and social health through physical activity: a systematic literature review. Health Promotion Journal of Australia, 33(3), 590-601. https://doi.org/10.1002/hpja.553
Kongkaew, P. (2014). The development a sport and exercise management model by subdistrict administrative organizations for elders operated in the upper north. Community and Social Development Journal, 15(1), 15–26. https://doi.org/10.14456/rcmrj.2014.96161 (in Thai)
Lawson, H. A. (2005). Empowering people, facilitating community development, and contributing to sustainable development: The social work of sport, exercise, and physical education programs. Sport, education and society, 10(1), 135-160. https://doi.org/10.1080/1357332052000308800
Marangern, A., Panyamak, S., Yakorn, N., Chaipa, K., & Jatikul, S. (2016). Expectation of People towards Hang Chat Sub-district Administration Organization, Lampang Province. Journal of SaengKhomKham Buddhist Studies, 1(2), 89–104. https://so02.tci-thaijo.org/index.php/jsbs/article/view/242481 (in Thai)
Martín-Rodríguez, A., Gostian-Ropotin, L. A., Beltrán-Velasco, A. I., Belando-Pedreño, N., Simón, J. A., López-Mora, C., ... & Clemente-Suárez, V. J. (2024). Sporting mind: the interplay of physical activity and psychological health. Sports, 12(1), 37. https://doi.org/10.3390/sports12010037
Misener, K. E., Morrison, K. A., & Baxter, H. (2022). Community sport trends and future opportunities. In A Research Agenda for Sport Management (pp. 167-184). Edward Elgar Publishing. https://doi.org/10.4337/9781800378322.00019
Morgan, H., & Parker, A. (2023). Sport-for-development, critical pedagogy and marginalised youth: engagement, co-creation and community consciousness. Sport, Education and Society, 28(7), 741-754. https://doi.org/10.1080/13573322.2022.2075336
Namvicha, K., Sujayanont, P., Kwuansawat, T., & Nithikathkul, C. (2025). Exercise behavior and quality of life of the elderly in Northeastern, Thailand. Edelweiss Applied Science and Technology, 9(3), 905-913. https://doi.org/10.55214/25768484.v9i3.5380
Okayasu, I., Kawahara, Y., & Nogawa, H. (2010). The relationship between community sport clubs and social capital in Japan: A comparative study between the comprehensive community sport clubs and the traditional community sports clubs. International Review for the Sociology of Sport, 45(2), 163-186. https://doi.org/10.1177/1012690210362027
Ownsungnoen, A. (2024). Development Sports Management Model of the Local Administration in Chaing Mai. Journal of Nakhonratchasima College (Humanities and Social Sciences), 18(3), 110-121. https://so03.tci-thaijo.org/index.php/hsjournalnmc/article/view/276805 (in Thai)
Pawlowski, T., & Schüttoff, U. (2019). Sport and social capital formation. The SAGE Handbook of Sports Economics. London: Sage, 54-63. https://www.torrossa.com/en/resources/an/5018797#page=79
Perks, T. (2007). Does sport foster social capital? The contribution of sport to a lifestyle of community participation. Sociology of sport journal, 24(4), 378-401. https://doi.org/10.1123/ssj.24.4.378
Phra Watcharaphong Mahapunyo, Opsin, A., & Pumturain, S. (2021). Promoting the Quality of Life According to the Sufficiency Economy Philosophy of People in Bueng Pla Tu Sub-district Administrative Organization Banphot Phisai District Nakhon Sawan Province. The Journal of Research and Academics, 4(4), 15–24. https://doi.org/10.14456/jra.2021.79 (in Thai)
Putnam, R. D. (2000). Bowling alone: The collapse and revival of American community. Simon and schuster. https://books.google.co.th/books?hl=th&lr=&id=rd2ibodep7UC&oi=fnd&pg=PA13&dq=Putnam,+R.+D.+(2000).+Bowling+alone:+The+collapse+and+revival+of+American+community.+Simon+and+schuster.&ots=G7IdpVokZ3&sig=oEljCWQMdqJRA1wf8GY04tW7720&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
Ratanawichit, P., Arifwidodo, S. D., & Anambutr, R. (2025). Neighbourhood Walkability, Recreational Walking, and Their Associations with Physical Activity and Well-Being in Bangkok, Thailand. Urban Science, 9(5), 154. https://doi.org/10.3390/urbansci9050154
Saengsophon, P. T. (2024). Improving the Quality of Life in the Community of the People of Nong Sai Subdistrict, Phun Phin District, Surat Thani Province. Journal of MCU Nakhondhat, 11(1), 228–238. retrieved from https://so03.tci-thaijo.org/index.php/JMND/article/view/274199 (in Thai)
Schulenkorf, N. (2012). Sustainable community development through sport and events: A conceptual framework for sport-for-development projects. Sport management review, 15(1), 1-12. https://doi.org/10.1016/j.smr.2011.06.001
Schulenkorf, N., Sherry, E., & Rowe, K. (2016). Sport for development: An integrated literature review. Journal of sport management, 30(1), 22-39. https://doi.org/10.1123/jsm.2014-0263
Suchitakul, K. (2009). Sport operational problem of local administrative organizations in Rayong Province (Unpublished master’s independent study). School of Management Science, Sukhothai Thammathirat Open University. https://ir.stou.ac.th/bitstream/123456789/7319/1/Fulltext_127299.pdf (in Thai)
Suebmai, C., Karnjanakit, S., & Gulthawatvichai, T. (2019). Managing Community Sports and Recreation in Local Administrative Organizations in Thailand. PSAKU International Journal of Interdisciplinary Research, 8(1), 204-211. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3398857
Sulaiman, A. I., Adi, T. N., & Runtiko, A. G. (2022). Community empowerment as socio-economic education of tourism villages based on local wisdom. Education Quarterly Reviews, 5(3), 54-67. https://ssrn.com/abstract=4160323
Thomas, E., Benjamin-Thomas, T. E., Sithambaram, A., Shankar, J., & Chen, S. P. (2024). Participatory action research among people with serious mental illness: a scoping review. Qualitative Health Research, 34(1-2), 3-19. https://doi.org/10.1177/10497323231208
Tongterm, T., Chimphali, K., Pongthanu, M., Pengseesang, T., Kaewma, J., & Namboonlue, S. (2024). The Thai Folk Game “Jik Sen” has Become a Recreational Sport for Older People in Senior Citizen Schools. Physical Education Theory and Methodology, 24(4), 568-578. https://doi.org/10.17309/tmfv.2024.4.08
Treenok, S., & Thammassoavapaak, S. (2007). The States of Organizing sport, Recreation and Exercise for Health of Sub - District Organization Administration of Khonkaen Province. Journal of Education Khon Kaen University (Graduate Studies Research), 1(2), 211–219. https://so02.tci-thaijo.org/index.php/EDGKKUJ/article/view/49620/41106 (in Thai)
Yenchit, K., & Muangmee, P. (2007). The development of an operational model for subdistrict sports centers of the Sports Authority of Thailand. Journal of Exercise and Sport Science, 4(1), 29–36. Retrieved from https://he01.tci-thaijo.org/index.php/buuss/article/view/86798 (in Thai)
Young, D., Block, K., & Gibbs, L. (2025). Developing social capital through sport? The case for an intersectional lens. International Review for the Sociology of Sport, 60(4), 634-649. https://doi.org/10.1177/10126902241278743
Zhang, Y., Kinoshita, K., & Sato, S. (2025). Exploring the relationship between social capital and hedonic well-being in sport and physical activity contexts: a scoping review. Frontiers in Psychology, 16, 1540907. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2025.1540907
Zhou, R., & Kaplanidou, K. (2018). Building social capital from sport event participation: An exploration of the social impacts of participatory sport events on the community. Sport Management Review, 21(5), 491-503. https://doi.org/10.1016/j.smr.2017.11.001
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 คณะศิลปศาสตร์และวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏร้อยเอ็ด
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธิ์ของคณะศิลปศาสตร์และวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏร้อยเอ็ด
ข้อความที่ปรากฏในบทความแต่ละเรื่องในวารสารวิชาการเล่มนี้เป็นความคิดเห็นส่วนตัวของผู้เขียนแต่ละท่านไม่เกี่ยวข้องกับมหาวิทยาลัยราชภัฎร้อยเอ็ด และคณาจารย์ท่านอื่นๆในมหาวิทยาลัยฯ แต่อย่างใด ความรับผิดชอบองค์ประกอบทั้งหมดของบทความแต่ละเรื่องเป็นของผู้เขียนแต่ละท่าน หากมีความผิดพลาดใดๆ ผู้เขียนแต่ละท่านจะรับผิดชอบบทความของตนเองแต่ผู้เดียว
