การหาความสัมพันธ์ของยีนเด่นที่ทำให้เกิดโรคมะเร็งปอดและยาที่เกี่ยวข้อง
Article Sidebar
เผยแพร่แล้ว:
ส.ค. 24, 2018
คำสำคัญ:
ยีน มะเร็งปอด ยา ยีนก่อมะเร็ง ลายเซ็นยีน ตัวตรวจสอบ
Main Article Content
บทคัดย่อ
มะเร็งปอดพบได้มากและเป็นสาเหตุการตายอันดับต้น ๆ ทั้งในระดับประเทศและทั่วโลก เป็นโรคที่เกิดจาก ยีนในเซลล์ปกติของปอดมีการทำงานผิดปกติจนทำให้เซลล์ปกติกลายเป็นเซลล์มะเร็ง การรักษามะเร็งปอดด้วยยา เคมีบำบัด (Chemotherapy) เป็นการควบคุม หรือยับยั้ง หรือหยุดการทำงานของยีนก่อมะเร็งในเซลล์มะเร็งนั้น การหาความสัมพันธ์ของลายเซ็นยีน (Gene Signature) ที่ทำให้เกิดโรคมะเร็งปอด และยาที่เกี่ยวข้อง จะทำให้สามารถยืนยัน ยาที่ใช้รักษาในปัจจุบัน และเกิดการค้นพบยาใหม่ ๆ ที่สามารถนำมารักษาผู้ป่วยมะเร็งปอดได้ บทความนี้จึงนำเสนอวิธีการหาความสัมพันธ์ของลายเซ็นยีนที่ทำให้เกิดโรคมะเร็งปอด และกระบวนการค้นหาสารประกอบทางยาที่มีผลควบคุม ยับยั้ง หรือหยุดการทำงานของยีนในเซลล์มะเร็งปอดเหล่านั้น จุดประสงค์ของบทความนี้ เพื่อนำเสนอตัวยาใหม่ ๆ ที่อาจยังไม่มีการค้นพบมาก่อนว่าสามารถรักษาโรคมะเร็งปอดได้ เพื่อเป็นข้อมูลที่ผู้ที่เกี่ยวข้องสามารถนำไปใช้ประโยชน์ต่อไปได้
Article Details
รูปแบบการอ้างอิง
[1]
สุทธหลวง เ. และ คุรุบรรเจิดจิต น., “การหาความสัมพันธ์ของยีนเด่นที่ทำให้เกิดโรคมะเร็งปอดและยาที่เกี่ยวข้อง”, NKRAFA J.Sci Technol., ปี 13, ฉบับที่ 1, น. 116–132, ส.ค. 2018.
ประเภทบทความ
บทความวิชาการ
- เนื้อหาและข้อมูลในบทความที่ตีพิมพ์ในวารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีนายเรืออากาศ ถือเป็นข้อคิดเห็นและความรับผิดชอบของผู้เขียนบทความโดยตรง กองบรรณาธิการวารสาร ไม่จำเป็นต้องเห็นด้วย หรือร่วมรับผิดชอบใด ๆ
- บทความ ข้อมูล เนื้อหา รูปภาพ ฯลฯ ที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีนายเรืออากาศถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีนายเรืออากาศ หากบุคคลหรือหน่วยงานใดต้องการนำทั้งหมดหรือส่วนหนึ่งส่วนใดไปเผยแพร่ หรือเพื่อกระทำการใด ๆ จะต้องได้รับอนุญาตเป็นลายลักอักษรณ์จากวารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีนายเรืออากาศ ก่อนเท่านั้น
เอกสารอ้างอิง
[1] Aravind Subramanian, Pablo Tamayo, Vamsi K. Mootha, Sayan Mukherjee, Benjamin L. Ebert, Michael Gillette, Amanda Paulovich, Scott L. Pomeroy, Todd R. Golub, Eric S. Lander, and Jill P. Mesirov. Gene set enrichment analysis: A knowledge-based approach for interpreting genome-wide expression profiles. PNAS, 102:15545-15550, 2005. [Online]. Available: https://software.broadinstitute.org/gsea/msigdb . [Accessed: July. 4, 2017].
[2] Ashbumer et al. Gene Ontology: tool for the unification of biology. The Gene Ontology Consortium. Nat Genet. The Gene Ontology Consortium, 25(1): 25-9, 2000. [Online]. Available: https://www.geneontology.org/page/download-annotations. [Accessed: October. 2, 2017].
[3] Justin Lamb, Emily D.Crawford, David Peck, Joshua W.Modell, Irene C. Blat, Matthew J.Wrobel, Jim Lerner, Jean-Philippe Brunet, Aravind Subramanian, Kenneth N. Ross, Michael Reich, Haley Hieronymus, Guo Wei, Scott A. Armstrong, Stephen J. Haggarty, Paul A. Clemons, Ru Wei, Steven A. Carr, Eric S. Lander and Todd R.Golub. The Connectivity Map: Using Gene-Expression Signatures to Connect Small Molecules, Genes, and Disease. Science , 313:1929-1935, 2006.
[4] สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข กระทรวงสาธารณสุข, สถิติสาธารณสุข พ.ศ.2558 , กรุงเทพมหานคร:กระทรวงสาธารณสุข, 2559. [Online]. Available: https://bps.moph.go.th/new_bps/sites/default/files/health_statistic2558.pdf [Accessed: October. 1, 2017].
[5] นางสาวพรสุดา จิตรกสิกร, นิลทิดา ศรีพบูลย์กิจ. สถิติผู้ป่วยโรคมะเร็งปอด. หน่วยทะเบียนมะเร็ง คณะแพทย์ศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี, กรุงเทพมหานคร:โรงพยาบาลรามาธิบดี, 2560. [Online]. Available: https://med.mahidol.ac.th/cancer_center/th/news/event/22082016-1833-th [Accessed: October. 2, 2017].
[6] Anne S. Tsao. Lung Carcinoma (Lung Cancer). Merck Manual Professional Version. USA:Merck Sharp & Dohme Corp., 2017. [Online]. Available: https://www.merckmanuals.com/professional/pulmonary-disorders/tumors-of-the-lungs/lung-carcinoma#sec05-ch062-ch062b-1405 [Accessed: October. 2, 2017].
[7] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/
[8] Karri Vasavi RAMA, MOLECULAR PROBES AND THEIR APPLICATIONS. International Journal of Life Sciences Biotechnology and Pharma Research. 2(2): 32-42, 2013. [Online]. Available: https://new.ijlbpr.com/jlbpradmin/upload/ijlbpr_51835623c403f.pdf [Accessed: July. 6, 2017].
[9] https://portals.broadinstitute.org/cmap/signature
[10] Justin Lamb, Emily D. Crawford, David Peck, Joshua W Modell, Irene C. Blat, Matthew J. Wrobel, Jim Lerner, Jean-Philippe Brunet, Aravind Subramanian, Kenneth N. Ross, Michael Reich, Haley Hieronymus, Guo Wei, Scott A Armstrong, Stephen J. Haggarty, Paul A. Clemons, Ru Wei, Steven A. Carr, Eric S. Lander and Todd R Golub. The Connectivity Map: Using Gene-Expression Signatures to Connect Small Molecules, Genes, and Disease. Nature Reviews Cancer, 7:54-60, 2007.
[11] V.Law, C.Knox, Y.Djoumbou, T.Jewison, AC.Guo, Y.Liu, A.Maciejewski, D.Arndt, M.Wilson, V.Neveu, A.Tang, G.Gabriel, C.Ly, S.Adamjee, ZT. Dame, B.Han, Y.Zhou and DS.Wishart. DrugBank 4.0: shedding new light on drug metabolism. Nucleic Acids Research. 42(Database issue): D1091-7, 2014. doi: 10.1093/nar/gkt1068.
[12] ปรีชา มนทกานติกุล, สุทธิพร ภัทรชยากุล. ยาต้านจุลชีพกลุ่มเซฟาโลสปอริน (Therapeutic Review of Cephalosperinns). สมาคมเภสัชกรรมโรงพยาบาล(ประเทศไทย).
กรุงเทพมหานคร:สมาคมเภสัชกรรมโรงพยาบาล(ประเทศไทย), 2006. [Online]. Available: https://www.thaihp.org/index.php?option=other_detail&lang=th&id=15&sub=26 [Accessed: July. 12, 2017].
[13] จริญญาพร เนาวบุตร. กลไกการออกฤทธิ์ของหม่อน (Morus alba Linn.) ในการต้านภาวะเบาหวานและป้องกันหลอดเลือดทํางานผิดปกติในหนูขาวที่เหนี่ยวนําให้เป็นเบาหวานด้วยสาร streptozotocin. วิทยานิพนธ์ปริญญาปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาเภสัชวิทยา บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยขอนแก่น ประเทศไทย, 2553.
[14] กวิญ ลีละวัฒน์. ผลของ Phosphorylation ของ signal transduction molecule ในการเพิ่มความไวของ oxaliplatin ในเซลล์มะเร็งทางเดินน้ำดี. งานศัลยศาสตร์ทั่วไป กลุ่มงานศัลยศาสตร์ โรงพยาบาลราชวิถี ประเทศไทย, 2551.
[15] M. Joseph Caster, Manish Sethi, Sonya Kowalczyk, Edina Wang, Xi Tian, Sayed Nabeel Hyder, Kyle T. Wagner, Ying-Ao Zhang, Chintan Kapadia, Kin Man Au, Andrew Z. Wang. Nanoparticle delivery of chemosensitizers improve chemotherapy efficacy without incurring additional toxicity. Nanoscale. 7(6): 2805–2811, 2015. doi: 10.1039/c4nr07102f
[16] กนกพร ธัญมณีสิน. บัญชีรายการยา รพ.สต. (ยาใช้ภายนอก) จ.ขอนแก่น. ในสภากาแฟเพื่อพัฒนาระบบยาชุมชนใน จ. ขอนแก่น, ขอนแก่น:โครงการพัฒนาระบบยาในหน่วยบริการปฐมภูมิและความปลอดภัยด้านยาในชุมชน, 2555.
[17] Valentin Fuster M.D., R. Wayne Alexander M.D., Robert A. O’Rourke. M.D. Hurst’s The Heart. 10th International edition. USA. McGRAW- HILL Medical publishing division, 2001.
[18] สำนักพัฒนาวิชาการแพทย์ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข. แนวทางเวชปฏิบัติโรคลิ้นหัวใจพิการสำหรับโรงพยาบาลระดับปฐมภูมิ (Vulvular Heart Disease for Primary Medical Care). ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย จำกัด. ISBN : 974-442-127-5.
[19] ศูนย์ข้อมูลข่าวสาร กระทรวงสาธารณสุข
[20] เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร. หาหมอ.คอม
[21] Echizen H, Saima S, Umeda N, Ishizaki T. Altered protein binding of disopyramide in plasma from patients with cancer and with inflammatory disease. Therapeutic drug monitoring, 9(3)272-8, 1997.
[22] กลุ่มงานเภสัชกรรม โรงพยาบาลราชวิถี. เอกสารแนะนำผู้ป่วย. กรุงเทพมหานคร:โรงพยาบาลราชวิถี, 2547.
[23] Susan Budavari. The Merck index: an encyclopedia of chemicals, drugs, and biological, 11th Edition. Rahway N.J. U.S.A.: Merck & Co., 1989.
[24] อรุณี เดชาพันธุ์กุล, มนัญยา ชาครานนท์, สลิล ชัยวิริยะวงศ์และ ภัทรพิมพ์ สรรพวีรวงศ์. การรักษามะเร็งเต้านมโดยใช้ยาต้านฮอร์โมน. สงขลานครินทร์เวชสาร, 29 (3):127-142, 2554. [Online]. Available: https://medinfo.psu.ac.th/smj2/29_3/04-arunee.pdfhttps://medinfo.psu.ac.th/smj2/29_3/04-arunee.pdf [Accessed: July. 29, 2017].
[25] เภสัชกร ศิวัสว์ ผุลลาภิวัฒน์. หาหมอ.คอม
[26] สริน ทัดทอง. ฮีทช็อคโปรตีน 90 เป้าหมายในการรักษามะเร็ง Heat Shock Protein 90: Target for Cancer Therapy. Thai Pharmaceutical and Health Science Journal – วารสารไทยเภสัชศาสตร์และวิทยาการสุขภาพ, 11(4), 2016.
[27] AMA, Drug Evaluations Annual: 311, 1994.
[28] เอื้อมแข สุขประเสริฐ. CANCER THERAPY. หน่วยมะเร็งวิทยา ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทย์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น. การประชุมเชิงปฏิบัติการและการฝึกอบรมเทคนิคการผสมยาเคมีบำบัดที่ให้ทางหลอดเลือดสำหรับเภสัชกรสาขาโรคมะเร็ง ประจำปี 2554 Workshop and Traineeship for Oncology Pharmacy Practitioners 2011. 21-25 กุมภาพันธ์ 2554. กรุงเทพมหานคร: 25-39, 2554.
[2] Ashbumer et al. Gene Ontology: tool for the unification of biology. The Gene Ontology Consortium. Nat Genet. The Gene Ontology Consortium, 25(1): 25-9, 2000. [Online]. Available: https://www.geneontology.org/page/download-annotations. [Accessed: October. 2, 2017].
[3] Justin Lamb, Emily D.Crawford, David Peck, Joshua W.Modell, Irene C. Blat, Matthew J.Wrobel, Jim Lerner, Jean-Philippe Brunet, Aravind Subramanian, Kenneth N. Ross, Michael Reich, Haley Hieronymus, Guo Wei, Scott A. Armstrong, Stephen J. Haggarty, Paul A. Clemons, Ru Wei, Steven A. Carr, Eric S. Lander and Todd R.Golub. The Connectivity Map: Using Gene-Expression Signatures to Connect Small Molecules, Genes, and Disease. Science , 313:1929-1935, 2006.
[4] สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข กระทรวงสาธารณสุข, สถิติสาธารณสุข พ.ศ.2558 , กรุงเทพมหานคร:กระทรวงสาธารณสุข, 2559. [Online]. Available: https://bps.moph.go.th/new_bps/sites/default/files/health_statistic2558.pdf [Accessed: October. 1, 2017].
[5] นางสาวพรสุดา จิตรกสิกร, นิลทิดา ศรีพบูลย์กิจ. สถิติผู้ป่วยโรคมะเร็งปอด. หน่วยทะเบียนมะเร็ง คณะแพทย์ศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี, กรุงเทพมหานคร:โรงพยาบาลรามาธิบดี, 2560. [Online]. Available: https://med.mahidol.ac.th/cancer_center/th/news/event/22082016-1833-th [Accessed: October. 2, 2017].
[6] Anne S. Tsao. Lung Carcinoma (Lung Cancer). Merck Manual Professional Version. USA:Merck Sharp & Dohme Corp., 2017. [Online]. Available: https://www.merckmanuals.com/professional/pulmonary-disorders/tumors-of-the-lungs/lung-carcinoma#sec05-ch062-ch062b-1405 [Accessed: October. 2, 2017].
[7] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/
[8] Karri Vasavi RAMA, MOLECULAR PROBES AND THEIR APPLICATIONS. International Journal of Life Sciences Biotechnology and Pharma Research. 2(2): 32-42, 2013. [Online]. Available: https://new.ijlbpr.com/jlbpradmin/upload/ijlbpr_51835623c403f.pdf [Accessed: July. 6, 2017].
[9] https://portals.broadinstitute.org/cmap/signature
[10] Justin Lamb, Emily D. Crawford, David Peck, Joshua W Modell, Irene C. Blat, Matthew J. Wrobel, Jim Lerner, Jean-Philippe Brunet, Aravind Subramanian, Kenneth N. Ross, Michael Reich, Haley Hieronymus, Guo Wei, Scott A Armstrong, Stephen J. Haggarty, Paul A. Clemons, Ru Wei, Steven A. Carr, Eric S. Lander and Todd R Golub. The Connectivity Map: Using Gene-Expression Signatures to Connect Small Molecules, Genes, and Disease. Nature Reviews Cancer, 7:54-60, 2007.
[11] V.Law, C.Knox, Y.Djoumbou, T.Jewison, AC.Guo, Y.Liu, A.Maciejewski, D.Arndt, M.Wilson, V.Neveu, A.Tang, G.Gabriel, C.Ly, S.Adamjee, ZT. Dame, B.Han, Y.Zhou and DS.Wishart. DrugBank 4.0: shedding new light on drug metabolism. Nucleic Acids Research. 42(Database issue): D1091-7, 2014. doi: 10.1093/nar/gkt1068.
[12] ปรีชา มนทกานติกุล, สุทธิพร ภัทรชยากุล. ยาต้านจุลชีพกลุ่มเซฟาโลสปอริน (Therapeutic Review of Cephalosperinns). สมาคมเภสัชกรรมโรงพยาบาล(ประเทศไทย).
กรุงเทพมหานคร:สมาคมเภสัชกรรมโรงพยาบาล(ประเทศไทย), 2006. [Online]. Available: https://www.thaihp.org/index.php?option=other_detail&lang=th&id=15&sub=26 [Accessed: July. 12, 2017].
[13] จริญญาพร เนาวบุตร. กลไกการออกฤทธิ์ของหม่อน (Morus alba Linn.) ในการต้านภาวะเบาหวานและป้องกันหลอดเลือดทํางานผิดปกติในหนูขาวที่เหนี่ยวนําให้เป็นเบาหวานด้วยสาร streptozotocin. วิทยานิพนธ์ปริญญาปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาเภสัชวิทยา บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยขอนแก่น ประเทศไทย, 2553.
[14] กวิญ ลีละวัฒน์. ผลของ Phosphorylation ของ signal transduction molecule ในการเพิ่มความไวของ oxaliplatin ในเซลล์มะเร็งทางเดินน้ำดี. งานศัลยศาสตร์ทั่วไป กลุ่มงานศัลยศาสตร์ โรงพยาบาลราชวิถี ประเทศไทย, 2551.
[15] M. Joseph Caster, Manish Sethi, Sonya Kowalczyk, Edina Wang, Xi Tian, Sayed Nabeel Hyder, Kyle T. Wagner, Ying-Ao Zhang, Chintan Kapadia, Kin Man Au, Andrew Z. Wang. Nanoparticle delivery of chemosensitizers improve chemotherapy efficacy without incurring additional toxicity. Nanoscale. 7(6): 2805–2811, 2015. doi: 10.1039/c4nr07102f
[16] กนกพร ธัญมณีสิน. บัญชีรายการยา รพ.สต. (ยาใช้ภายนอก) จ.ขอนแก่น. ในสภากาแฟเพื่อพัฒนาระบบยาชุมชนใน จ. ขอนแก่น, ขอนแก่น:โครงการพัฒนาระบบยาในหน่วยบริการปฐมภูมิและความปลอดภัยด้านยาในชุมชน, 2555.
[17] Valentin Fuster M.D., R. Wayne Alexander M.D., Robert A. O’Rourke. M.D. Hurst’s The Heart. 10th International edition. USA. McGRAW- HILL Medical publishing division, 2001.
[18] สำนักพัฒนาวิชาการแพทย์ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข. แนวทางเวชปฏิบัติโรคลิ้นหัวใจพิการสำหรับโรงพยาบาลระดับปฐมภูมิ (Vulvular Heart Disease for Primary Medical Care). ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย จำกัด. ISBN : 974-442-127-5.
[19] ศูนย์ข้อมูลข่าวสาร กระทรวงสาธารณสุข
[20] เภสัชกร อภัย ราษฎรวิจิตร. หาหมอ.คอม
[21] Echizen H, Saima S, Umeda N, Ishizaki T. Altered protein binding of disopyramide in plasma from patients with cancer and with inflammatory disease. Therapeutic drug monitoring, 9(3)272-8, 1997.
[22] กลุ่มงานเภสัชกรรม โรงพยาบาลราชวิถี. เอกสารแนะนำผู้ป่วย. กรุงเทพมหานคร:โรงพยาบาลราชวิถี, 2547.
[23] Susan Budavari. The Merck index: an encyclopedia of chemicals, drugs, and biological, 11th Edition. Rahway N.J. U.S.A.: Merck & Co., 1989.
[24] อรุณี เดชาพันธุ์กุล, มนัญยา ชาครานนท์, สลิล ชัยวิริยะวงศ์และ ภัทรพิมพ์ สรรพวีรวงศ์. การรักษามะเร็งเต้านมโดยใช้ยาต้านฮอร์โมน. สงขลานครินทร์เวชสาร, 29 (3):127-142, 2554. [Online]. Available: https://medinfo.psu.ac.th/smj2/29_3/04-arunee.pdfhttps://medinfo.psu.ac.th/smj2/29_3/04-arunee.pdf [Accessed: July. 29, 2017].
[25] เภสัชกร ศิวัสว์ ผุลลาภิวัฒน์. หาหมอ.คอม
[26] สริน ทัดทอง. ฮีทช็อคโปรตีน 90 เป้าหมายในการรักษามะเร็ง Heat Shock Protein 90: Target for Cancer Therapy. Thai Pharmaceutical and Health Science Journal – วารสารไทยเภสัชศาสตร์และวิทยาการสุขภาพ, 11(4), 2016.
[27] AMA, Drug Evaluations Annual: 311, 1994.
[28] เอื้อมแข สุขประเสริฐ. CANCER THERAPY. หน่วยมะเร็งวิทยา ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทย์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น. การประชุมเชิงปฏิบัติการและการฝึกอบรมเทคนิคการผสมยาเคมีบำบัดที่ให้ทางหลอดเลือดสำหรับเภสัชกรสาขาโรคมะเร็ง ประจำปี 2554 Workshop and Traineeship for Oncology Pharmacy Practitioners 2011. 21-25 กุมภาพันธ์ 2554. กรุงเทพมหานคร: 25-39, 2554.
