การพัฒนาโมเดลธุรกิจพลังงานชุมชนจากพลังงานแสงอาทิตย์แบบการวัดพลังงานสุทธิ กรณีศึกษาวิสาหกิจชุมชน จังหวัดจันทบุรี
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อออกแบบและพัฒนาโมเดลธุรกิจพลังงานชุมชนโดยประยุกต์ใช้ระบบผลิตไฟฟ้าจากพลังงานแสงอาทิตย์แบบการวัดพลังงานสุทธิ เพื่อลดภาระค่าใช้จ่ายพลังงานในกลุ่มวิสาหกิจชุมชนจังหวัดจันทบุรี การวิจัยใช้ระเบียบวิธีแบบผสมผสาน ประกอบด้วยการเก็บข้อมูลย้อนหลัง 12 เดือนจากใบแจ้งค่าไฟฟ้าและการสัมภาษณ์เชิงลึกกับกลุ่มเป้าหมายจำนวน 15 กลุ่ม ครอบคลุมพื้นที่เมืองและชนบท ผลการวิเคราะห์เชิงสถิติพบว่ากลุ่มในพื้นที่ชนบทมีต้นทุนต่อหน่วยพลังงานเฉลี่ยสูงถึง 5.20 บาท/หน่วย เทียบกับพื้นที่เมืองที่อยู่ที่ 4.50 บาท/หน่วย เนื่องจากข้อจำกัดด้านเทคโนโลยีและโครงสร้างพื้นฐาน การวิเคราะห์เชิงกลุ่มด้วยเทคนิค K-Means Clustering จำแนกกลุ่มวิสาหกิจออกเป็น 2 กลุ่ม คือ กลุ่มที่มีพฤติกรรมใช้พลังงานต่ำ-ต้นทุนสูง และกลุ่มใช้พลังงานสูง-ต้นทุนสูง เพื่อนำข้อมูลไปออกแบบกลยุทธ์ด้านเทคโนโลยีและพลังงานที่เหมาะสม
โมเดลธุรกิจได้รับการออกแบบโดยใช้กรอบ Business Model Canvas (BMC) ครอบคลุม 9 องค์ประกอบหลัก การประเมินความคุ้มค่าทางเศรษฐศาสตร์ของระบบการวัดพลังงานสุทธิ โดยพบว่าค่าใช้จ่ายอยู่ที่ 2.21 บาท/หน่วย ต่ำกว่าราคาค่าไฟฟ้าของการไฟฟ้าส่วนภูมิภาคที่ 4.10 บาท/หน่วย และมีค่าอัตราผลตอบแทนภายใน (IRR) ประมาณ 13.5% ซึ่งยืนยันถึงความเหมาะสมในการลงทุนและความเป็นไปได้ของการขยายผลโมเดลในชุมชนอื่นที่มีบริบทใกล้เคียง ทั้งนี้ การมีส่วนร่วมของภาคประชาชนจึงเป็นปัจจัยสำคัญในการสร้างความยั่งยืนของระบบพลังงานระดับฐานรากในระยะยาว
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ลิขสิทธิ์เป็นของวารสารวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
เอกสารอ้างอิง
Office of Energy Policy and Planning, Thailand Power Development Plan 2018–2037 (PDP2018 Rev.1), Bangkok, Thailand, Oct. 2020.
International Energy Agency (IEA), Thailand’s Clean Electricity Transition – Analysis 2023, Paris, France: IEA Publications, 2023.
S. Tongsopit, Solar PV Business Models and Key Policy Considerations. Singapore: NUS Energy Studies Institute, 2015.
International Renewable Energy Agency (IRENA), Renewable Power Generation Costs in 2020. Abu Dhabi, UAE: IRENA, 2021.
Global Solar Atlas. (2024). Thailand Solar Resource Map [Online]. Available: https://globalsolaratlas.info/map.
Department of Agricultural Extension. (2024). Community Enterprise Information System [Online]. Available: https://smce2023.doae.go.th.
National Statistical Office of Thailand. (2024). Ministry of Digital Economy and Society, Household Energy Expenditure [Online]. Available: https://www.nso.go.th/.
A. Kamtai, K. Ruttanawijit, and L. Nakharintr, “The study of thermal efficiency of hot-pot,” Sci. Eng. J. (SEJ), vol. 19, no. 2, pp. 49–55, 2024.
International Energy Agency (IEA), Renewables 2023: Solar PV Outlook. Paris, France: IEA Publications, 2023.
M. Wahlund and J. Palm, “The role of energy democracy and energy citizenship for participatory energy transitions: A comprehensive review,” Energy Res. Social Sci., vol. 87, p. 102482, May 2022.
L. L. Delina, “A rural energy collaboratory: Co-production in Thailand’s community energy experiments,” J. Environ. Stud. Sci., vol. 10, no. 1, pp. 83–90, 2020.
J. W. Creswell and C. N. Poth, Qualitative Inquiry and Research Design: Choosing Among Five Approaches, 4th ed. Thousand Oaks, CA, USA: SAGE Publications, 2023.
R. K. Yin, Case Study Research and Applications: Design and Methods, 6th ed. Thousand Oaks, CA, USA: SAGE Publications, 2018.
N. Bocken, “Business Models for Sustainability,” Oxford Research Encyclopedia of Environmental Science, 2023.
S. White and M. Corbett, Doing Educational Research in Rural Settings: Methodological Issues, International Perspectives and Practical Solutions. London, U.K.: Routledge, 2014.
A.-L. Vernay, C. Sebi and F. Arroyo, “Energy community business models and their impact on the energy transition: Lessons learnt from France,” Energy Policy, vol. 175, p. 113473, 2023.
N. Luangchosiri, T. Ogawa, H. Okumura and K. N. Ishihara, “Success factors for the implementation of community renewable energy in Thailand,” Energies, vol. 14, no. 14, p. 4203, 2021.
Y. Rungcharoennan and W. Phoochinda, “Sustainability indicators for community enterprises producing renewable energy in Thailand,” Int. J. Sustainable Dev. Planning, vol. 16, no. 5, pp. 915–923, 2021.
M. Q. Patton, Qualitative Research & Evaluation Methods: Integrating Theory and Practice, 4th ed. Thousand Oaks, CA, USA: SAGE Publications, 2014.
J. W. Creswell and V. L. Plano Clark, Designing and Conducting Mixed Methods Research, 3rd ed. Thousand Oaks, CA, USA: SAGE Publications, 2017.
Energy Policy and Planning Office (EPPO), Monthly Average Electricity Rates, 2024.
P. Boros, “Applying a Total Quality Framework to Qualitative Research Design: A Review,” Qualitative Report, vol. 23, no. 5, pp. 1169–1180, 2018.
GlobalPetrolPrices.com. (2025, May 31). Thailand Electricity Prices [Online]. Available: https://www.globalpetrolprices.com/Thailand/electricity_prices/.
K. L. Olofsson, J. B. Fitzgerald and M. B. Hossain, “Assessing multi-dimensional complexity through sustainability modeling: A whole community approach,” Environ. Sci. Policy, vol. 164, p. 104002, 2025.
H. Shabbir, “Dimensional qualitative research as a paradigmatic shift in qualitative inquiry: An introduction to the special issue,” Psychol. Marketing, vol. 28, no. 10, pp. 977–979, 2011.
L. S. Nowell, J. M. Norris, D. E. White and N. J. Moules, “Thematic Analysis: Striving to Meet the Trustworthiness Criteria,” Int. J. Qualitative Methods, vol. 16, no. 1, pp. 1–13, 2017.
A. Yoshida, P. Manomivibool, T. Tasaki and P. Unroj, “Qualitative study on electricity consumption of urban and rural households in Chiang Rai, Thailand, with a focus on ownership and use of air conditioners,” Sustainability, vol. 12, no. 14, p. 5796, 2020.
H. J. M. Cavite, C. Kerdsriserm and S. Suwanmaneepong, “Strategic guidelines for community enterprise development: A case in rural Thailand,” J. Entrepreneurship Emerging Econ., vol. 17, no. 2, pp. 284–304, 2023.
P. Payakkamas, A. Bangviwat, C. Menke and P. Trinuruk, “Price determination of electricity supply in Thailand based on externalities, wheeling charges, and losses,” Sci. Technol. Asia, vol. 22, no. 3, pp. 49–64, 2017.
M. Yamashita, “Comparative analysis of community solar projects between Thailand and Japan,” M.S. thesis, Dept. Environ. Eng., Chulalongkorn Univ., Bangkok, Thailand, 2018.
