ความหลากหลายของสัตว์หน้าดิน ในแม่น้ำจังหวัดนครสวรรค์

Abstract

จังหวัดนครสวรรค์เป็นที่รวมของแม่น้ำหลายสายทั้ง แม่น้ำยม  แม่น้ำปิง แม่น้ำน่าน รวมกันเป็นแม่น้ำเจ้าพระยา ซึ่งเป็นเส้นทางคมนาคมทางน้ำที่สำคัญของประเทศไทย แม่น้ำในจังหวัดนครสวรรค์ถูกใช้ประโยชน์หลายด้านโดยประชาชนที่อาศัยอยู่โดยรอบ  น้ำเสียจากกิจกรรมต่างๆ ของประชาชนจึงมีผลต่อความหลากหลายทางชีวภาพในแม่น้ำ  ในงานวิจัยนี้ทำการศึกษาถึงหลากหลายของสัตว์หน้าดินในแม่น้ำ จังหวัดนครสวรรค์ จากตัวอย่างที่เก็บในแม่น้ำทั้งสิ้น 12 จุดศึกษา ระหว่างเดือนมีนาคม (ฤดูแล้ง) ถึงมิถุนายน (ฤดูน้ำหลาก) พ.ศ. 2554 สามารถพบสัตว์หน้าดินทั้งสิ้น 3 ไฟลัม ได้แก่ Arthropoda, Mollusca  และ Annelida  รวม 22 วงศ์   ปริมาณสัตว์หน้าดินเฉลี่ยในแม่น้ำปิง  น่าน  ยม และเจ้าพระยา มีค่าเท่ากับ 100.38±54.65, 17.67±2.36, 122.5±137.89 และ 78.25±119.11 ตัวต่อตารางเมตร ค่าดัชนีความหลากหลาย ในแม่น้ำปิง  น่าน  ยม และเจ้าพระยาของสัตว์หน้าดินมีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 0.82±0.37, 0.32±0.23, 0.52±0.33 และ 0.53±0.18 ขณะที่ค่าความสม่ำเสมอ ของสัตว์หน้าดินในแม่น้ำปิง  น่าน  ยม และเจ้าพระยามีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 0.28±0.11,  0.18±0.13, 0.25±0.16 และ 0.24±0.09 ตามลำดับ  การวิเคราะห์แบบหลายตัวแปรสามารถแบ่งกลุ่มสัตว์หน้าดินตามจุดศึกษา และตามฤดูกาลที่สำรวจสามารถแบ่งได้ 4 กลุ่ม โดยจำนวนวงศ์ของสัตว์หน้าดินพบปริมาณมากที่สุดในแม่น้ำปิงจุดศึกษาที่ 1 และพบน้อยที่สุดในแม่น้ำเจ้าพระยาจุดศึกษาที่ 1 ขณะที่ความหลากหลายของสัตว์หน้าดินจะลดลงในช่วงฤดูน้ำหลาก

Nakhon Sawan Province is the point where Ping, Nan and Yom rivers join 

together to form Chao Phraya River, the most important waterway of Thailand. Rivers in Nakhon Sawan Province is a multi – use water body. It currently serves people living around the rivers. Waste water from people activities was affected to biodiversity in Rivers. In this research was to determine species diversity of benthic fauna from rivers in Nakhon Sawan Province. Samples were collected from 12 study sites within rivers between March (dry season) to June (wet season) 2011. There were 3 Phylum including Mollusca, Arthropoda and Annelida which were classified as 22 families. The average population of immature benthic fauna in Ping, Nan, Yom and Chao Phraya River were 100.38±54.65, 17.67±2.36, 122.5±137.89 and 78.25±119.11 individuals per square meter respectively. The Diversity Index of benthic fauna in Ping, Nan, Yom and Chao Phraya River were 0.82±0.37, 0.32±0.23, 0.52±0.33 and 0.53±0.18 respectively. The Evenness Index in Ping, Nan, Yom and Chao Phraya River were 0.28±0.11,  0.18±0.13, 0.25±0.16 and 0.24±0.09 respectively. From similarity index the benthic fauna can be categorized into 4 groups by study sites and seasons. Benthic fauna families  were found in higher amounts in Ping river (study site 1) and lower in Chao Phraya river (study site 1). Benthos diversity in wet season was decrease.