รูปแบบการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการป้องกันการเกิดโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ในเด็กนักเรียนประถมศึกษา

บทคัดย่อ

การวิจัยเชิงปฏิบัติการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาภาวะเสี่ยงของโรคเบาหวานชนิดที่ 2 พร้อมทั้งสร้างและประเมิน ประสิทธิผลรูปแบบการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการป้องกันการเกิดโรคเบาหวานชนิดที่ 2 นักเรียนชั้นประถมศึกษาในจังหวัด อุบลราชธานี การวิจัยแบ่งออกเป็น 3 ระยะ ได้แก่ ระยะที่ 1 ศึกษาภาวะเสี่ยงต่อการเกิดโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ระยะที่ 2 สร้างรูปแบบการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการป้องกันโรคเบาหวานชนิดที่ 2 และระยะที่ 3 ประเมินประสิทธิผลของรูปแบบ กลุ่มตัวอย่างในระยะที่ 1 เป็นนักเรียน จำนวน 369 คน สุ่มโดยวิธีสุ่มแบบหลายขั้นตอน ระยะที่ 2 เป็นนักเรียนกลุ่มเสี่ยง ผู้ปกครอง และครูที่สมัครใจเข้าร่วมสนทนากลุ่ม จำนวน 50 คน และระยะที่ 3 สุ่มโดยวิธีการสุ่มกลุ่มตัวอย่างอย่างง่ายด้วย วิธีการจับสลากจากนักเรียนกลุ่มเสี่ยง จำนวน 30 คน เครื่องมือที่ใช้ประกอบด้วย แบบสัมภาษณ์ แบบสนทนากลุ่ม แบบทดสอบ และแบบสอบถาม วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา ได้แก่ ความถี่ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน การทดสอบค่าที และการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา ซึ่งจากผลการวิจัยพบว่า ภาวะเสี่ยงโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ของนักเรียนประถม ศึกษาในจังหวัดอุบลราชธานีมีความเสี่ยงระดับสูง จำนวนถึง 206 คน (ร้อยละ 55.83) สำหรับรูปแบบการปรับเปลี่ยน พฤติกรรมการป้องกันการเกิดโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ในเด็กนักเรียนประถมศึกษาเป็นแบบบูรณาการแนวคิดการรับรู้การ ควบคุมตนเอง มี 4 กิจกรรม ได้แก่ 1) การคัดกรองกลุ่มเสี่ยงเบาหวาน 2) การบันทึกข้อมูลทางสุขภาพ 3) การประชาสัมพันธ์ และรณรงค์ป้องกันโรคอย่างต่อเนื่อง และ 4) การอบรมเชิงปฏิบัติการ ส่วนการประเมินประสิทธิผลของรูปแบบ พบว่าหลังจัด กิจกรรมนักเรียนกลุ่มเสี่ยงมีความรู้เกี่ยวกับโรคเบาหวาน การรับรู้การควบคุมตนเองในการบริโภคอาหารและการเคลื่อนไหว ออกกำลัง พฤติกรรมการบริโภคอาหาร และพฤติกรรมการเคลื่อนไหวออกกำลังเพิ่มขึ้น และมีน้ำหนักตัว ดัชนีมวลกาย ลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ทั้งนี้จากประสบการณ์ตรงในการดำเนินงานวิจัยในครั้งนี้ได้พัฒนารูปแบบการ ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการป้องกันโรคเบาหวานชนิดที่ 2 สำหรับใช้ในสถานศึกษา และสามารถนำไปประยุกต์ใช้และพัฒนา ต่อเพื่อเฝ้าระวังโรคเบาหวานในเด็กและวัยรุ่นต่อไป ซึ่งคาดว่าจะส่งผลให้ชุมชนมีผู้ป่วยเบาหวานรายใหม่ลดลง