โมเดลปัจจัยเชิงสาเหตุที่มีผลต่อการสูงวัยอย่างมีสุขภาวะของผู้สูงอายุในเขตสุขภาพที่ 9 กระทรวงสาธารณสุข
คำสำคัญ:
การเห็นคุณค่าในตนเอง , วิถีชีวิตส่งเสริมสุขภาพ, การสนับสนุนทางสังคม, การเข้าถึงบริการสุขภาพ, การสูงวัยอย่างมีสุขภาวะบทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยเชิงสาเหตุที่มีผลต่อการสูงวัยอย่างมีสุขภาวะของผู้สูงอายุในเขตสุขภาพที่ 9 กระทรวงสาธารณสุข และพัฒนาโมเดลสมการโครงสร้างที่สะท้อนความสัมพันธ์ของปัจจัยเชิงสาเหตุเหล่านี้กับข้อมูลเชิงประจักษ์ ปัจจัยที่ศึกษา ได้แก่ การเห็นคุณค่าในตนเอง วิถีชีวิตส่งเสริมสุขภาพ การสนับสนุนทางสังคม และการเข้าถึงบริการสุขภาพกลุ่มตัวอย่างคือ ผู้สูงอายุจำนวน 520 คน โดยการสุ่มแบบหลายขั้นตอน วิเคราะห์ข้อมูลด้วยโปรแกรมคอมพิวเตอร์สำหรับการวิเคราะห์โมเดลสมการโครงสร้าง ผลการวิจัยพบว่าโมเดลสมการโครงสร้างที่พัฒนาขึ้นมีความสอดคล้องกับข้อมูลเชิงประจักษ์ (χ² = 284.294, df = 131, χ²/df = 2.170, p = 0.000, CFI = 0.984, GFI = 0.957, AGFI = 0.909, TLI = 0.968, NFI = 0.970, RMSEA = 0.047) โดยพบว่าวิถีชีวิตส่งเสริมสุขภาพมีอิทธิพลทางตรงสูงสุดต่อสุขภาวะของผู้สูงอายุ (0.96) รองลงมาคือ การสนับสนุนทางสังคม (0.81) การเข้าถึงบริการสุขภาพ (0.32) และการเห็นคุณค่าในตนเอง (0.07) ตามลำดับ ปัจจัยทั้งหมดสามารถอธิบายความแปรปรวนของการสูงวัยอย่างมีสุขภาวะได้ร้อยละ 80.9
เอกสารอ้างอิง
เจาะลึกระบบสุขภาพ. 2544-2643 โลกเข้าสู่ศตวรรษแห่งผู้สูงอายุ. วารสารเทคโนโลยีวัสดุ [อินเตอร์เน็ต]. 2544 [เข้าถึงเมื่อ 1 ต.ค. 2566]. เข้าถึงได้จาก: https://www.hfocus.org/content/2015/04/9734.
สำนักข่าวสร้างสุข. ปี 65 ไทยเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุโดยสมบูรณ์ สสส.ผนึกภาคี ผลักดันนโยบายเพื่อสุขภาวะที่ดีของผู้สูงอายุทั่วประเทศ. สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ. [อินเตอร์เน็ต]. 2565 [เข้าถึงเมื่อ 22 ธ.ค. 2566]. เข้าถึงได้จาก: https://www.thaihealth.or.th.
วิไลวรรณ ทองเจริญ. ศาสตร์ และศิลป์ การพยาบาลผู้สูงอายุ. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์โครงการตำราคณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล; 2554.
Hengudomsub P. Resilience in later life. Thai Pharm Health Sci J 2007;2(1):115-23.
กรมกิจการผู้สูงอายุ. คลังความรู้ สถิติผู้สูงอายุ. กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ [อินเตอร์เน็ต]. 2565 [เข้าถึงเมื่อ 22 ธ.ค. 2566]. เข้าถึงได้จาก: https://www.dop.go.th
Kline RB. Principles and Practice of Structural Equation Modeling. 4th ed. New York: The Guilford Press; 2016.
Brown AF, Ma GX, Miranda J, Eng E, Castille D, Brockie T, et al. Structural Interventions to Reduce and Eliminate Health Disparities. Am J Public Health 2019;109(S1):72-8.
นงลักษณ์ วิรัชชัย. โมเดลลิสเรล: สถิติวิเคราะห์สำหรับการวิจัย. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์; 2542.
Hair JF, Black WC, Babin BJ, Anderson RE. Multivariate data analysis.7th ed. Englewood Cliffs: Prentice-Hall; 2010.
Coopersmith S. The antecedents of self-esteem. San Francisco: W.H. Freeman; 1967.
Sadjapong U, Thongtip S. Association between self-esteem and health-related quality of life among elderly rural community, Northern Thailand. Cogent Social Sciences 2023; 9:2282410.
Pender NJ. Health promotion innursing practice. 3rd ed. Stamford: Appleton and Lange; 1996.
กรฐณธัช ปัญญาใส. ประสิทธิผลของโปรแกรมการสร้างเสริมสุขภาพเพื่อการพัฒนาคุณภาพชีวิต บนพื้นฐานความต้องการของผู้สูงอายุ. วารสารสาธารณสุขมหาวิทยาลัยบูรพา 2560;12(2):1-10.
กุลวดี โรจน์ไพศาลกิจ, วรากร เกรียงไกรศักดา. การพัฒนาแนวทางการดำเนินงานของชุมชนในการพัฒนาสุขภาวะผู้สูงอายุ. วารสารสมาคมนักวิจัย 2560;22(1):81-97.
Schaefer C, Coyne CJ, Lazarus RS. The health-related functions of social support. Journal of Behavioral Medicine 1981;4(4):381-409.
Thoits PA. Conceptual, methodological, and theoretical problems in studying social support as a buffer against life stress. JHSB 1982;23(2):145–59.
House JS. Work stress and social support. Massachusetts: Addison-Wesley publishing company; 1981.
จิรานันท์ วงศ์สุวรรณ, ศิวพร อึ้งวัฒนา, สุกฤตา สวนแก้ว. การสนับสนุนทางสังคมและพฤติกรรมสุขภาพของผู้สูงอายุในชมรมผู้สูงอายุ อำเภอสูงเม่น จังหวัดแพร่. พยาบาลสาร 2563;47(3):267-76.
Zanjari N, Momtaz YA, Kamal SHM, Basakha M, Ahmadi S. The Influence of Providing and Receiving Social Support on Older Adults' Well-being. Clin Pract Epidemiol Ment Health 2022;3(18):e174501792112241.
Penchansky R, Thomas JW. The concept of access: Definition and relationship to consumer satisfaction. Medical Care 1981;19(2):127-40.
Donabedian A. The quality of care: How can it be assessed?. JAMA 1988;260(12):1743-8.
Andersen RM. Revisiting the behavioral model and access to medical care: Does it matter?. JHSB 1995;36(1):1-10.
World Health Organization. The world health report 2000: Health systems: Improving performance. WHO [Internet]. 2000 [cited 2023 October 19]. Available from: https://iris.who.int/handle/10665/
ศิริพร งามขำ, นวรัตน์ สุวรรณผ่อง, มธุรส ทิพยมงคลกุล, จารุวรรณ หมั่นมี. “การเข้าถึงบริการสุขภาพของผู้สูงอายุเขตทวีวัฒนา กรุงเทพมหานคร”. วารสารพยาบาลเกื้อการุณย์ 2561;25(2):91–104.
อาจรีย์ เชิดชู, ฉวีวรรณ บุญสุยา, ชนินทร์ เจริญกุล. การเข้าถึงบริการสุขภาพของผู้สูงอายุอำเภอบางปะอิน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา. วารสารความปลอดภัยและสุขภาพ 2562;12(2):1-13.
สมชาย นันทวัฒนากรณ์. การเข้าถึงบริการสุขภาพผู้สูงอายุในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล อำเภอเวียงแหง จังหวัดเชียงใหม่. สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดเชียงใหม่ [อินเตอร์เน็ต]. 2556 [เข้าถึงเมื่อ 1 ต.ค. 2566]. เข้าถึงได้จาก https://www. chiangmaihealth.go.th/document/231122170062611826.pdf.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี หัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติ
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความทุกบทความที่ได้รับการตีพิมพ์ถือเป็นลิขสิทธิ์ของ คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยหัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติ
