การพัฒนารูปแบบการดำเนินงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนที่มีประสิทธิผลของโรงเรียนขนาดเล็ก: กรณีศึกษาโรงเรียนบ้านวังจาน

บทคัดย่อ

          การวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาการดำเนินงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนที่มีประสิทธิผลและเพื่อพัฒนารูปแบบการดำเนินงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนโดยใช้กระบวนการชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ โดยมีกระบวนการดำเนินการวิจัย 3 ขั้นตอน ดังนี้ ขั้นตอนที่ 1 ศึกษาการดำเนินงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนที่มีประสิทธิผล โดยการสัมภาษณ์ผู้เชี่ยวชาญ จำนวน 3 คน เครื่องมือในการเก็บข้อมูลคือแบบสัมภาษณ์ ขั้นตอนที่ 2 สร้างรูปแบบและตรวจสอบรูปแบบ โดยการสังเคราะห์ข้อมูลการสัมภาษณ์ และการศึกษาเอกสารระบบการดูแลช่วยเหลือนักเรียน และกระบวนการชุมชนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ ผู้ตรวจสอบรูปแบบคือครูโรงเรียนบ้านวังจาน จำนวน 5 คน โดยการประชุม เพื่อตรวจสอบความเป็นไปได้ของการนำไปปฏิบัติ ขั้นตอนที่ 3 นำรูปแบบไปทดลองใช้ ระยะเวลา 1 ปีการศึกษา เครื่องมือในการเก็บข้อมูลคือรายงานกิจกรรม และรายงานโครงการ วิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหา

          ผลการศึกษาการดำเนินงานระบบดูแลช่วยเหลือนักเรียนที่มีประสิทธิผล มีผลดังนี้ ด้านการรู้จักนักเรียนเป็นรายบุคคล โดยครูที่ปรึกษาควรมีจิตวิทยาในการสร้างความคุ้นเคยกับนักเรียน โรงเรียนควรมีวิธีการที่หลากหลายในการทำความรู้จักนักเรียน และครูที่ปรึกษาควรมีแผนในการส่งเสริมนักเรียนแต่ละคน ด้านการคัดกรองนักเรียน โดยการจัดกลุ่มนักเรียน ด้านการเรียน พฤติกรรม สุขภาพ จำแนกนักเรียนความสามารถพิเศษ และจำแนกกลุ่มเสี่ยง กลุ่มมีปัญหา เป็นรายกรณี ด้านการส่งเสริมและพัฒนานักเรียน โดยจัดกิจกรรมส่งเสริมพัฒนาตามความถนัดและความสนใจของนักเรียน และจัดกลุ่มครูที่มีความสามารถพิเศษเพื่อพัฒนานักเรียน ด้านการป้องกันและแก้ไข โดยการมีส่วนร่วม ทั้งครู และผู้ปกครอง จัดกิจกรรมป้องกัน และการดำเนินการแก้ไขอย่างเป็นขั้นตอน ด้านการส่งต่อนักเรียน โดยกำหนดวิธีการและขั้นตอนการดำเนินการส่งต่อภายในจากครูที่ปรึกษา ไปยังหัวหน้างาน หรือผู้บริหารและส่งต่อภายนอกโดยผู้เชี่ยวชาญ หรือหน่วยงานอื่น

          ผลการพัฒนารูปแบบ ประกอบด้วยกระบวนการ 5 ขั้นตอน การรู้จักนักเรียนเป็นรายบุคคล การคัดกรองนักเรียน การส่งเสริมและพัฒนานักเรียน การป้องกันและแก้ไข การส่งต่อนักเรียน โดยใช้กระบวนการเรียนรู้ทางวิชาชีพ โดยยึดหลัก ร่วมใจ ร่วมคิด ร่วมมือ ร่วมทำ และร่วมรับผิดชอบต่อนักเรียนโดย และการศึกษารายกรณี ซึ่งดำเนินการโดยศึกษา บริบทนักเรียน ประกอบด้วย ข้อมูลครอบครัว เศรษฐกิจ สิ่งแวดล้อมรอบตัว และ ตัวตนนักเรียน ประกอบด้วย ความสามารถพิเศษ ความชอบ พฤติกรรม และทัศนคติ โดยรูปแบบมีความเป็นไปได้ในการนำไปใช้ ระดับมากที่สุด