ภูมิปัญญาท้องถิ่นการทำสับปะรดกวน: การจัดการเรียนรู้โดยใช้โครงการเป็นฐาน เพื่อการพัฒนาทักษะเด็กและเยาวชนในศตวรรษที่ 21

บทคัดย่อ

          การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาภูมิปัญญาท้องถิ่นการทำสับปะรดกวน และเพื่อถอดบทเรียนผลการจัดการเรียนรู้โดยใช้โครงการเป็นฐาน เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการ (action research) กลุ่มผู้เข้าร่วมกระบวนการวิจัยด้วยความสมัครใจ เป็นเด็กและเยาวชน จำนวน 18 คน ปราชญ์ชาวบ้านในชุมชนบ้านท่าดินแดงออก จังหวัดพัทลุง จำนวน 5 คน เก็บรวบรวมข้อมูลด้วยเทคนิคการสังเกตแบบมีส่วนร่วม (observation participation) และการสัมภาษณ์เชิงลึก (in-depth interview) ผลการวิจัยพบว่า ภูมิปัญญาท้องถิ่นการทำสับปะรดกวนของปราชญ์ชาวบ้านในชุมชนบ้านท่าดินแดงออก จังหวัดพัทลุง มีการสืบทอดผ่านกระบวนการเรียนรู้ 3 รูปแบบ คือ การบอกเล่าสูตรและสัดส่วนวิธีการทำสับปะรดกวน การสาธิตการเรียนรู้จากบรรพบุรุษเพื่อให้เห็นถึงกระบวนการขั้นตอนและกลวิธีในการทำสับปะรดกวน และ การปฏิบัติจริงซึ่งเป็นกระบวนการเรียนรู้สู่การพัฒนาสูตรเฉพาะของแต่ละบุคคล และผลจากการถอดบทเรียน พบว่า กระบวนการจัดการเรียนรู้โดยใช้โครงการเป็นฐานด้วยกิจกรรม 4 ขั้นตอน คือ การวางแผน การปฏิบัติการ การประเมิน และการสรุปผล เป็นวิธีการเรียนรู้ที่เหมาะสมสอดคล้องกับวิถีชีวิตและสถานการณ์การเปลี่ยนแปลงทางสังคม สามารถพัฒนาทักษะเด็กและเยาวชนในศตวรรษที่ 21 ทั้ง 8 ด้าน คือ 1) การคิดอย่างมีวิจารณญาณ 2) การสร้างสรรค์และนวัตกรรม 3) ความเข้าใจความแตกต่าง 4) การมีภาวะผู้นำและการทำงานเป็นทีม 5) การสื่อสารและรู้เท่าทันสื่อ 6) คอมพิวเตอร์และเทคโนโลยี 7) อาชีพ และ 8) การมีคุณธรรมจริยธรรม

Abstract

          This research aimed to study local wisdoms for making preserved pineapple, and to obtain lessons learned on Project-based learning management. Participants in this study comprised eighteen voluntary children and youth, and five folk philosophers in the community of Tha Dindang Ork, Phatthalung. Action research was used in this study. Data were collected through participatory observation techniques, and in-depth interview. The findings revealed that local wisdoms on preserved pineapple in the community was transmitted through three learning methods: Telling, Demonstrating, and Practicality. The developed Projected-based learning management process through the local wisdom, consisted of 4 activities: Planning, Acting, Evaluating, and Concluding, was appropriated and consistent with community life style and social change situations. These enhanced 8 aspects of child and youth skills in the 21^st century as follows: 1) Critical thinking, 2) Creative and innovative, 3) Understanding differences, 4) Leadership and teamwork, 5) Communication and media awareness, 6) Computing and technology, 7) Profession, and 8) Morality and ethics.